ابتذال!

توی این چند روزی که گذشت، بحث سر آهنگ جنتلمن ساسی مانکن حسابی داغ بود. قشر سنتی، طبق معمول همیشه صدای اعتراضشون بلند بود که چرا باید همچین چیزی تو مدرسه برای بچه ها پخش بشه و انتظار داشتن صبحگاه مدارس مثل قبل با شعار مرگ بر آمریکا و دعای فرج و. برگزار بشه. یه عده ی نسبتا زیادی هم توی این مدت روی بحث مبتذل بودنِ این آهنگ و پایین بودنِ (یا پایین اومدنِ) سطحِ سلیقه ی آهنگی و هنریِ عامّه ی مردم تاکید داشتن. تو این مدت پستای زیادی از افراد مختلف دیدم؛ با این مضمون که به حال و روز موسیقی و هنر ایران تاسف میخورن که اینقدر به ابتذال کشیده شده و ناراحتن که سطح سلیقه ی مردم اینقدر پست و پایینه که به همچین آهنگ سخیف و بی معنایی روی خوش نشون میدن. بعد هم غالبا به این موضوع اشاره کردن که چون هنرمندای واقعی و هنر اصیل تو ایران سرکوب میشه و اجازه ی رشد نداره، افرادی مثل ساسی با هنر سخیف و بی ارزش خودشون معروف میشن و آثارشون اینجوری محبوب میشه.

فارغ از این که چه کسی درست میگه و حق با کیه؛ بنظرم تا همین جای کار چند تا سوال اساسی و مهم وجود داره که باید بهش جواب داده بشه. طبیعتا اولین سوال اینه که ابتذال چیه؟! طبق فرهنگ فارسی معین و دهخدا، ابتذال به معنی پستی و بی ارزشیه. بنابراین این که ما یه آهنگ (یا بطور کلی یک اثر هنری رو) متذل بدونیم، به این معنیه که از نظر ما اون اثر پست و بی ارزشه. سوال بعدی که پیش میاد اینه که کدوم اثر هنری مبتذل به حساب میاد و کدوم یکی فاخر؟ در واقع مرز ابتذال کجاست؟ و اینکه این مرز رو کی تعیین میکنه؟ شاید در مورد آهنگایی مثل آهنگ جنتلمن، تعیین ابتذال نسبتا راحت باشه و خیلی فکر و بحث نخواد؛ ولی مسلما تعیین ابتذال و بی ارزش بودن یک اثر همیشه به این راحتی نیست. از اینا هم که بگذریم میرسیم به یک سوال مهم تر؛ و اون اینکه آیا اصلا درسته که آثار هنری -و کلا هنر- رو به مبتذل و فاخر طبقه بندی کنیم و اینجوری مرز بندی کنیم؟ و آخر از همه؛ مهمترین سوال اینه که آیا ما حق داریم مردم رو محکوم کنیم که چرا از آثار مبتذل خوششون میاد و از آثار فاخر استقبال نمیکنن و دنبالش نمیرن؟!

واقعیت اینه که غالب مردم تو زمینه ی آثار هنری دنبال چیزایی میرن که از نظر اهل فن، تو زمره ی آثار مبتذل و سخیف و بی ارزش و پست و. قرار میگیره. طبیعتا اولین سوالی که برای هر کسی ممکنه پیش بیاد اینه که علت چیه؟ چرا مردم دنبال این چیزا میرن ولی مثلا از آثار فاخرکمتر استقبال میکنن؟ معمولا یکی از اولین پاسخ هایی که به این پرسش داده میشه چیزی شبیه به اینه: "چون بیشتر مردم سطح سلیقه ی فرهنگی و هنری پایینی دارن و اون قدر قدرت تشخیص و شناخت هنری شون رشد نکرده که برن دنبال اثار فاخر". این جواب اگر چه قانع کننده بنظر میاد ولی بنظر من از بعضی جنبه ها میشه بهش اشکال گرفت. چیزی که اهل فن با بیان این جواب قصد دارن بگن بصورت خلاصه و روشن تر اینه: "مردم باید آموزش ببینن تا سلیقه ی فرهنگی شون رشد کنه و از آثار فاخر خوششون بیاد". اینجا اولین چیزی که به ذهن آدم میرسه اینه که چرا؟ به عبارت دیگه روی چه حساب و به چه دلیل باید اینطور باشه؟ همیشه گفته میشه که هنر غذای روح محسوب میشه. اگه اینطور باشه، واقعیت اینه که در حال حاضر روح بیشتر مردم در حالت عادی تمایل داره به سمت اثار اصطلاحا مبتذل بره. اگه آثار هنریِ اصطلاحا فاخر، واقعا فاخر و با ارزش هستن، پس چرا روح و تمایل آدما از همون اول دنبال این آثار فاخر نمیره و حتما باید آموزش داده بشه و یه سری چیزا بهش القا بشه تا از این آثار خوشش بیاد؟